سازمانی خه‌باتی کوردستانی ئێران
رێبوار حسێنی
راگەیاندن وەک ئامرازێک بۆ بڵاوکردنەوەی هەواڵ و زانیاری بە جەماوەر و خزمەت و پەرە گرتنی فەرهەنگی نەتەوایەتی و پاراوی و پاراستنی زمان بە هەموو بەشەکا
رێبوار حسێنی
راگەیاندن وەک ئامرازێک بۆ بڵاوکردنەوەی هەواڵ و زانیاری بە جەماوەر و خزمەت و پەرە گرتنی فەرهەنگی نەتەوایەتی و پاراوی و پاراستنی زمان بە هەموو بەشەکانیەوە، بۆ دنیای ئەمرۆ دەورێکی یەکجار کاریگەری هەیە لە کۆمەڵگا دا. کەرەستە و ئامرازەکانی راگەیاندن چ وەک تەلەفزیۆن و رادیۆ و چ وەک گۆڤار و رۆژنامە و کتێب و چ وەک سینەما و شانۆ، هەر کام لە شوێن و جێگای خۆی، لە بوارەکانی رامیاری، کۆمەڵایەتی،ئابووری، پەروەردە، زمانەوانی، داهێنان و زانست و فێرکاری و... هتد، وەک پێویستیێکی کۆمەڵگا بۆ بەرەوپێش بردنی لە هەموو بوارێک دا و لە گەیاندنی زانیاری و رووداوەکانی رۆژ لە ناو خۆ و دەرەوەی هەر کۆمەڵگایەک دا خۆ دەردەخەن. ئەگەر ئەم کەرەستە و ئامراز و ناوەندانە بە شێوەێکی ئەرێنی و زانستی کەڵکیان لێ وەرنەگیرێ و لە ژێر چاوەدێری و رێنوێنی کەسانی شارەزا و دڵسۆز و سەردەرچو و خۆ بە بەرپرسیار زانین لە هەمبەر بەها مرۆیی و نەتەوایەتی و نیشتمانیەکانەوە بە رێوە نەبرێن، بێگومان لە زۆر بوار دا زیانی قەرەبوو نەکراوە بە هۆوییەت و شووناس و پەروەردە و زمان و فەرهەنگ و کلتورە نەتەوایەتی و کۆمەڵایەتیەکانی کۆمەڵگا دەگەێنن و بە ئاقارێکی وادا دەبرێن کە بە تێپەڕ بوونی کات دەبنە ویروس و نەخۆشیەکی کوشندەی چارەسەر هەڵنەگر. کە بەداخەوە لە سەردەم و رۆژگاری ئەمڕۆی کۆمەڵگای ئێمەدا ئەو دەور و کاریگەریە نەرێنییە لە کەرستەو ئامراز و ناوەندەکانی راگەیاندن دا بە زەقی دەبیندرێن و رۆژ لە دوای رۆژ کارەساتەکە لە مەودا و پانتایێکی بەرفراوانتر دا خۆی دەردەخات. لە راگەیاندنی کوردی بە هەموو بەشەکانیەوە لە باشووری کوردستان دا ئەم بڤەیە حاشاهەڵنەگرە و پێویستی بە چارەسەر کردن هەیە. بابەت و وتارەکانی رۆژنامە و گۆڤارەکان پڕ بوون لە ووشەی داتاشراوی وا کە هیچ جۆرە پێوەندێکیان بە زمانی رەسەن و پاراوی کوردیەوە نییە و نووسەرانی ئەم ووشانە یان وەک لاسایی کردنەوە بە کاریان دێنن، یان لە راستی دا مانا و مەبەستی ووشەکان نافامن و لە زمانی خۆشمان دا تەنیا دەزانن ووشە و پیتەکان بە رێنووسی کوردی بنووسن . زۆر بە ناو نووسەر هەن کە ووشەکانیان بیستوە و تەنانەت ناشزانن لە کوێی و چۆن لە رستەدا بیان گونجێنن و بەکاریان بێنن . زمانی کوردی بەجارێک تووشی هەڵە و پەڵە و بژار و گیاکەڵەی ئەدەبی و فەرهەنگی ووشەی داتاشراوی بێگانە و بێ جێ کراوە کە کەسانی لێزان و سەردەرچوش زۆر بە زەحمەت بۆیان بێ هەڵە و پەڵە و بژار دەکرێ.
سەرنج و چاوخشاندنێک بە سەر بەرنامەی تەلەفزیۆنەکانیش دا زیاتر دەمان گەێنێتە ئەو راستیە کە لەم سۆنگەشەوە ، فەرهەنگ و کلتور و پەروەردەی نەتەوەییمان لە سەر لێواری هەڵدێرگەێکی ترسناکە کە ئەگەر هەر ئاوا برواتە پێش زۆر زەحمەتە بخرێتەوە سەر جێگا و رەوتی راستی خۆی. ئەم ئامرازە سەرەکی و کاریگەرە واتە تەلەفزیۆن بە نیشاندانی بەرنامەی نا پێویستی دوور لە داب و فەرهەنگی کوردی و فیلمی وەرگێڕدراوی بێگانە بۆ سەر زمانی کوردی، هێندە لەگەڵ راستیەکانی کۆمەڵگای ئیمە بێگانە و نامۆن کە بەم هۆیەوە دژمنانی نەتەوە و نیشتمان و فەرهەنگ و کلتور و ئەدەبیات و زمانمان ، بەدەستی خۆمان دەستیان پێ لە بینەقاقای هەموو شتە رەسەن و پێناسەی نەتەوایەتیمانیان ناوە ، دەی خۆ دیارە بەرنامەی رادوێکانیش هەر کاوێژی خۆراکی تەلەفزیۆنەکانن کە وەک پاشکۆ و پاشدەنگ رۆژانە لێدەدرێنەوە. ئەم بابەتانە خوێنەرو بیسەر و بینەرەکانیان بە بێ جیاوازی تەمەن و پلە و پایەی ژیان و جێگە و رێگەی کۆمەڵایەتی وا گیرۆدە کردوە کە زۆر کەس لە خێزان و کۆمەلگادا داب و نەریتە نەتەوایەتیەکانی خۆی یان لە بیر کردوە یان هێندە لە لای کاڵ و کەم رەنگ و بایەخ بوونەوە کە بۆی شەرم و مایەی دواکەوتووییە بگەڕێتەوە سەریان و بیان پارێزێ و سەر لە نوێ پەرەیان پێ بداتەوە!.
هونەر و بەهرەی هونەرمەندانی رەسەن لە بواری گۆرانی و لاوک و حەیران و بەیت و بالۆرە باوەکانی کە فۆلکلۆری نەتەوایەتیمانن ، بە جۆرێک شێوێندراو و بزڕکێندراون و لە گرێژەنە دەربراون، هیچ تام و رەنگ و بۆی رەسەنایەتیان پێوە نەماوە، هەر کەس کە بزانێ دەم وەکا و دەست هەڵسوڕێنێ و خۆی بادا و بزریکێنێ و بلورێنێ و دەنگێکی سەیر و سەمەرە لە خۆی دەر بێنێ، ناوی هونەرمەندی لیدەنێن و لە هێندێک بەرنامەی بێ کەڵک و زیانبار دا بەرنامەکانی پێ پڕ دەکەنەوە و ناوی دەنێن فڵان و فیسارە شۆ!!، ئەم بەرنامانە هیچ جۆرە بەرهەم و بەهرەێکی زانستی ، یان بردنەسەی زانیاری، یان فێرکاری لە بوارە پێویستەکانی ژیانی رۆژانەی خەڵکیان نییە.
رۆژنامە و گۆڤارەکانی زمانحاڵی حیزب و لایەنە سیاسیەکانیش لەو پەتا و بەڵایانە بە دوور نین و بە شێکی زۆری وتار و بابەتەکانیان وەرگێڕدراوی بابەت و نووسراوەی بێگانە و دژبەرانی ئەدەبیات و کلتوری نەتەوایەتیمانن و لالۆ یان پلکی وەرگێڕیش تووتی ئاسا هێندێک ووشەی لە مێشکی دا چەسپاون کە وەک بەیت بێژە نەخویندەوارەکانمان بە گوێ لێ بوون لەبەریان کردوون و بە بێ ئەوەی لە واتاکانیان ورد وەبن، یان بزانن لە کوێی رستەکاندا بەکاریان بێنن و بە بێ رەچاوکردنی قوڵف و بەندی دیواری داڕشتنی بەرهەمەکانیان، لە کوون و قوژبنی نووسین و بابەتەکانیانی دەترینجێنن. وەرگێرەکانمان بە زۆری بابەتی زمانە بێگانەکان وەردەگێڕنە سەر زمانی کوردی ،لە جیاتی ناوەرۆکی باس و بابەتەکان وەخوێنن و چی لێ حاڵی بوون بە زمانی خۆماڵی کوردی دایڕێژنەوە، وەرگێڕانی ووشە بە ووشە دەکەن و لە هەر شوێنیک دا تووشی ووشەێک بوو کە بڕێک قورس بوو و هاو ماناکەیان نەدۆزیەوە یەک سەر ووشە بێگانەکە وەک خۆی دەنووسنەوە و بە کوردی دەرخواردی خوێنەرانی دەدەن و دەی کوردێنن، کە ئەم ووشانە بە تێپەڕبوونی کات لە زمان و فەرهەنگەکەمان دا دەبنە باو و بەم هۆیەوە وەک خۆرکە رەسەنایەتی زمانەکەمان دەخۆن و لە ناوی دەبەن. خۆ ئەگەر بە پێچەوانەوە بەرهەم و دەقە ئەدەبیەکانی کوردی وەرگێڕنە سەر زمانە بیگانەکان، ئەوە ئاکامەکە پێچەوانە دەبێتەوە .واتە هەم زمان و ئەدەبیات و تێڕامانی ئەدیب و نووسەرانی کوردی بە خەڵکی ئاشنا دەکەن و هەم زمانەکەشمان لە بژار و چەوەڵ و چەوێڵی و چەقڵ و چەقەڵ دەپارێزرێت.
وەک نموونەی وەرگێڕ و وەرگێڕدراوی باش و بە کەڵک و سەر کەوتوو لە بواری زمانەوانی و رێنووس و رێزمانەوە ،دەکرێ مامۆستا هەژاری موکریانی و بابەت و بەرهەمە ئەدەبی و سیاسی و کۆمەڵایەتی و وەرگێڕدراوەکانی بخەینە بەر چاو، ئەو مامۆستا دڵسۆز و خەمخۆرەی ئەدەب و زمانی کوردی هێندە شارەزایانە و بە ئەمانەتەوە خزمەتی بە زمان و فەرهەنگی نەتەوایەتیمان کردووە،تا کورد و نووسەرانی کوردی بە هەموو بەشەکانی نووسینەوە مابن، دەبێ سپاسی ئەو پیاوە بە وەج و مەزنەی گەلەکەمان بکەن و وەک قوتابخانەێک بۆ زمان و زمانەوانی و ئەدەبیاتی کوردی قەدری بگرن و رێچکە و رێبازی وون نەکەن وبیپارێزن و پەرەی پێبدەن.
هەمووی ئەم باس و بابەت و کێشانە بە هۆی نەبوونی چاودێری شارەزا و دڵسۆزی زمان و کلتورەکەمانەوە هاتوونە گۆڕێ. دەزگا و ناوەندە چاودێرەکان بە کەسانی لێزان و سەردەرچوو لەو بوارانەدا نەسپێردراون و چەند و چۆنی بابەتەکان لە بەر چاو ناگیرێن، ئەگەر کەسانی شارەزا و دڵسۆزی زمانەوانیشمان لەم بارانەوە شتێک بڵێن و رەخنەێک بگرن و بابەتێک بنووسن، زۆر بە کەمی سەرنجی وتە و نووسراوەکانیان دەدرێ و تەنانەت لە زۆر شوێن و جێگا دا گاڵتەشیان پێدەکرێ و بە پەیڕەوی و گەڕانەوە بۆ سەردەمی کۆن و دواکەوتوویی و باوە بەسەر چووەکانیش تاوانبار دەکرێن!.
لێرەدا وەک بەرچاو روونی داواکاریەک لە نووسەر و هونەرمەندانی کورد لە هەموو بوارەکان بەتایبەت بواری نووسین بە هەموو بەشەکانیەوە دەکەم. ئەویش ئەوەیە کە پێویستە هەمووان ئەگەر بمانەوێت بەرهەم و دەقەکانمان،بە ووشەی رەسەنی کوردی بخەمڵێنین و دوور بین لە ووشە و رستەی داتاشراو و بێگانە،جار نا جارێک سەرێک لە پێشەکی تاریک و روونی مامۆستا هێمن و چێشتی مجێور و شەرەفنامەو مەمووزین و یەک لەپەنای خاڵ و سیفری بێ بڕانەوەکەی مامۆستا هەژار موکریان و رشتەی مرواری مامۆستا عەلائەدین سوججادی، هەڵێنین و وەیان خوێنین،چونکە ئەوانە گەنجینەی لە بن نەهاتووی زمانی رەسەن و پاراوی کوردین. بەو هیوای هەموو لە ئاست زمان و فەرهەنگ و کلتوری نەتەوایەتیمان خۆمان بە بەرپرسیار و خەمخۆر و خزمەتکار بزانین و تەنەخی تێدا نەکەین.
